Kartele

We wzajemnych relacjach panujących w każdej korporacji, przyjaźń była czymś najważniejszym i zupełnie podstawowym. Ale więzi sympatii oparte na wspólnocie przekonań, uczuć i działań zawierano niekiedy również pomiędzy poszczególnymi korporacjami. W swojej ponad osiemdziesięcioletniej historii, korporacja Aquilonia zawarła trzy kartele w tym dwa wieczyste z korporacją Baltia i Wisła. Pierwszą korporacją z którą nawiązano bliższe stosunki była warszawska Patria. Kartel ten nie przetrwał jednak próby czasu i po pięcioletnim okresie trwania został obustronnie wypowiedziany. Kolejne związki były już bardziej udane. W roku 1924 Aquilonia podpisała kartel z poznańską korporacją Baltia.

Myśl powołania Baltii – korporacji studentów UP narodziła się w głowach kilku studentów Pomorzan. Jako swój specjalny cel obrali oni krzewienie wśród społeczeństwa zamiłowania do morza, spolszczenie wybrzeża bałtyckiego, zabezpieczenie i rozszerzenie obecnego stanu posiadania. W 1921 roku była to pierwsza korporacja, która w pełni zrozumiała doniosłe znaczenie morza dla Polski. Nic dziwnego, że do korporacji Baltia chętnie przyznawali się wybitni przedstawiciele życia społecznego, politycznego i kulturalnego w Polsce. Patronat nad Baltia zgodził się objąć pan Roman Dmowski. Obok niego godność filistra honoris causa przyjęli gen. Józef Haller, ks. prałat Józef Prądzyński, poseł dr Stanisław Kozicki, red. Zygmunt Wasilewski, ks. Feliks Bolt, prof. Bogdan Wasiutyński i inni – prawie cała czołówka obozu narodowego w Polsce. Już same te nazwiska świadczyły o wybitnie narodowym i katolickim charakterze korporacji.

Symbolika Baltii nawiązywała do jej celów. Barwy jej to barwy miasta Gdańska: wiśniowa, biała i złota wyrażające gotowość przelania krwi dla Ojczyzny, czystość idei i szczerość oraz braterstwo wśród jej członków. Za dewizę przyjęli Baltusi hasło: „Salus Reipublicae Suprema Lex Esto” – Dobro Ojczyzny najwyższym prawem.

Służąc idei regionalistycznej korporacja zyskała niezwykłą popularność. Dość wspomnieć, że po siedmiu latach pracy Baltia liczyła 159 członków, tak że wkrótce zmuszona była mocno ograniczyć przyjmowanie nowych kandydatów. Nie był to przypadek. W kraju znane były coroczne wystąpienia korporacji in gremio w ówczesnej stolicy Pomorza Toruniu, udział korporacji w zebraniu konstytucyjnym Obozu Wielkiej Polski oraz w Zjeździe Młodych OWP w Poznaniu w 1927 roku. Ponadto organizowano i popierano wszelkie imprezy związane z Pomorzem. Wśród nich należy wymienić „Tydzień Pomorza” zakończony potężną manifestacją w której wzięło udział 10. 000 tysięcy ludzi. O reszcie świadczyły wysokie stanowiska społeczne, które piastowali comilitoni Baltii oraz wyniki ich pracy. Prezesury Franciszka Przytarskiego w ogólnopolskim Związku Polskich Korporacji Akademickich, Wincentego Łąckiego, Edwarda Borkowskiego, Jana Szyszczyńskiego, Przemysława Warmińskiego w Młodzieży Wszechpolskiej czy Juliana Kozłowskiego, Bronisława Krajnika, Stanisława Przybyszewskiego, Stefana Redzińskiego, Władysława Rogozińskiego, Tomasza Szutenberga, Pawła Tandecka w Akademickim Kole Pomorskim były znakiem, że korporacja Baltia była dobrą szkołą przygotowującą jej członków do pracy społecznej.

Do grona najbliższych przyjaciół korporacji Aquilonia można zaliczyć również Związek Akademików Gdańskich „Wisła”. To powstałe w 1913 roku zrzeszenie przez długi czas było jedynym polskim organizacyjnym wcieleniem idei korporacyjnej w Gdańsku i jako takiemu przypadło w udziale trudne zadanie zmagania się z niemieckim żywiołem na tamtejszej Politechnice.

Myślą przewodnią Związku była praca dla wyzwolonej Ojczyzny a w szczególności praca patriotyczna na terenie gdańskim i walka z wynaradawianiem się polskiej młodzieży. Związek budził i podtrzymywał polskość przez organizację kursów, zjazdów i odczytów, prowadził akcję kolonizacyjną rozwożąc dzieci z kaszubskich rodzin do majątków polskich ziemian. Dając wyraz swoim związkom z kulturą polską pielęgnował śpiew narodowy aktywnie współpracując z chórem śpiewaczym „Lutnia”.

Kiedy po I wojnie światowej senat Wolnego Miasta Gdańska wznowił działalność Politechniki, Z.A.G. Wisła został zalegalizowany jako pierwsza i na razie jedyna polska organizacja. Na nowo otwartej uczelni Wiśle przypadła rola animatora polskiego życia społecznego w nieprzychylnym niemieckim otoczeniu. Wychodząc z założenia, że w zakresie pomocy studentom jedynie celowe zespolenie środków i działań, może przynieść wymierne korzyści, Wisła zorganizowała w 1921 roku Bratnią Pomoc – samopomocową organizację skupiającą studentów Politechniki – Polaków. Początkowo scentralizowanie akcji samopomocowej i ustalenie dla niej programu przypadło w udziale jedynie członkom Z.A.G. Wisła. Do pierwszego zarządu Bratniej Pomocy weszli: przewodniczący Adam Doboszyński, wiceprzewodniczący Fryderyk Blumke oraz członkowie Bronisław Bukowski, Jan Chodziński i Eugeniusz Meyer. Jednak z biegiem czasu szeregi Bratniej Pomocy zasiliła również młodzież z innych coraz liczniejszych organizacji polskich w Gdańsku w związku z czym Z..A.G. w poczuciu dobrze spełnionego obowiązku podjął uchwałę o zaprzestaniu działalności samopomocowej. Przekształciwszy się w 1921 roku w korporację sensu stricto Z.A.G. Wisła jako czynny konwent wszedł w skład ogólnopolskiego Związku Polskich Korporacji Akademickich. Od tego momentu zmienił się też charakter pracy Związku. Skupiony bardziej do wewnątrz cały impet skierował na wychowanie członków na dobrych obywateli i rzetelnych fachowców, najserdeczniejsze współżycie koleżeńskie i najściślejszą współpracę na uczelni. Korporacja posiadała silne Koła Filistrów w Gdańsku i Warszawie. Barwami Związku  były  barwy  narodowe  biała  i  amarantowa,   hasło  identyczne  z Aquilońskim brzmiało „Omnia pro Patria”.

W dniu 20 listopada 1928 roku w Warszawie podczas obchodów upamiętniających założenie Aquilonii dokonał się doniosły akt – spisana została umowa kartelowa pomiędzy K! Aquilonia i K! Z.A.G. Wisła. Powstały kartel spajał odtąd wieczystym przyrzeczeniem obie korporacje i skartelizowaną już wcześniej z nimi K! Baltia. W ten sposób splotły się wzajemne więzy łączące trzy korporacje w jeden wielki związek, wychowujący młodzież korporacyjną w trzech różnych ośrodkach w Warszawie, Poznaniu i Gdańsku.

Fil! Daniel Pater